Z niniejszego artykułu czytelnik dowie się, które akty prawne mają znaczenie, wpływ na prowadzenie działalności gospodarczej w Polsce, w tym działalności leczniczej.

Wprowadzenie – akty prawne normujące prowadzenie działalności gospodarczej w Polsce, w tym działalności leczniczej

Niniejszy artykuł należy zacząć od zasygnalizowania zmian, które weszły w życie w 2018 r. w zakresie prowadzenia działalności gospodarczej. Z dniem 30 kwietnia 2018 r. weszła w życie ustawa z dnia 6 marca 2018 r. Prawo przedsiębiorców (dalej jako: „Prawo przedsiębiorców”), która zastąpiła dotychczas obowiązującą ustawę o swobodzie działalności gospodarczej. Ustawa ta jest częścią pakietu ustaw z tzw. Konstytucji biznesu, których celem jest wprowadzenie zmian i uproszczenie przepisów dotyczących prowadzenia działalności gospodarczej. Na Konstytucję biznesu składają się następujące ustawy, poza ww. Prawem przedsiębiorców: przepisy wprowadzające ustawę – Prawo przedsiębiorców oraz inne ustawy dotyczące działalności gospodarczej, ustawa o Rzeczniku Małych i Średnich Przedsiębiorców, ustawa o Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej i Punkcie Informacji dla Przedsiębiorcy, ustawa o zasadach uczestnictwa przedsiębiorców zagranicznych i innych osób zagranicznych w obrocie gospodarczym na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej. W ramach zmian, które wprowadziła w życie Konstytucja biznesu można wymienić:

• wprowadzenie zasady – co nie jest prawem zabronione jest dozwolone - prowadzenie działalności może odbywać się w sposób wolny, jeśli nie narusza ustawowych zakazów lub nakazów (art. 8 Prawa przedsiębiorców);
• domniemanie uczciwości przedsiębiorcy - wątpliwości w ramach konkretnej sprawy mają być rozstrzygane na korzyść przedsiębiorcy (art. 10 Prawa przedsiębiorców);
• przyjazna interpretacja przepisów - niejasności rozstrzygane na korzyść przedsiębiorcy (art. 11 Prawa przedsiębiorców);
• zasada proporcjonalności - urzędy nie będą mogły nakładać na przedsiębiorcę dodatkowych obciążeń, np. w postaci żądania dokumentów, które już są w ich dyspozycji;
• powołanie Rzecznika Średnich i Małych Przedsiębiorców (art. 16 Prawa przedsiębiorców)

(por. https://www.biznes.gov.pl/przedsiebiorcy/biznes-w-polsce/prowadze-firme/ulatwienia-dla-firm-od-2017/konstytucja-biznesu).

Prawo przedsiębiorców jest głównym aktem prawnym, który ma wpływ na prowadzenie działalności gospodarczej, bowiem określa prawa przedsiębiorcy i podstawowe zasady prowadzenia działalności gospodarczej w Polsce. Czym jest działalność gospodarcza? Wyjaśnienie tego pojęcia w pierwszej kolejności należy poszukiwać właśnie w Prawie przedsiębiorców. Zgodnie z art. 3 Prawa przedsiębiorców działalnością gospodarczą jest zorganizowana działalność zarobkowa, wykonywana we własnym imieniu i w sposób ciągły. Z kolei przez przedsiębiorcę należy rozumieć osobę fizyczną, osobę prawną lub jednostki organizacyjne niebędące osobą prawną, której odrębna ustawa przyznaje zdolność prawną, wykonujące działalność gospodarczą. Przedsiębiorcami są także wspólnicy spółki cywilnej w zakresie wykonywanej przez nich działalności gospodarczej. Prawo przedsiębiorców wymienia również do których rodzajów działalności tej ustawy się nie stosuje, np. w stosunku do działalności wytwórczej w rolnictwie w zakresie upraw rolnych oraz chowu i hodowli zwierząt, ogrodnictwa, warzywnictwa, leśnictwa i rybactwa śródlądowego (art. 6 Prawa przedsiębiorców).

W Prawie Przedsiębiorców można znaleźć ułatwienia dla osób rozpoczynających swoją działalność. I tak, zgodnie z art. 5 Prawa przedsiębiorców, nie stanowi działalności gospodarczej, działalność wykonywana przez osobę fizyczną, której przychód należny z tej działalności nie przekracza w żadnym miesiącu 50% kwoty minimalnego wynagrodzenia (patrz ustawa dnia 10 października 2002 r. o minimalnym wynagrodzeniu za pracę), i która w okresie ostatnich 60 miesięcy nie wykonywała działalności gospodarczej. W stosunku do takiej działalności nie ma konieczności składania wniosku o wpis do Centralnej Ewidencji i informacji o Działalności Gospodarczej. Osoba wykonująca taką działalność może złożyć taki wniosek i wówczas prowadzona przez nią działalność staje się działalnością gospodarczą z dniem określonym we wniosku.

Następnie w art. 18 Prawa przedsiębiorców wprowadzono tzw. ulgę na start, polegającą na braku obowiązku podlegania obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym przez okres 6 miesięcy od dnia podjęcia działalności gospodarczej. Przeznaczona jest ona dla przedsiębiorcy będącego osobą fizyczną, który podejmuje działalność gospodarczą po raz pierwszy albo podejmuje ją ponownie po upływie co najmniej 60 miesięcy od dnia jej ostatniego zawieszenia lub zakończenia i nie wykonuje jej na rzecz byłego pracodawcy, na rzecz którego przed dniem rozpoczęcia działalności gospodarczej w bieżącym lub w poprzednim roku kalendarzowym wykonywał w ramach stosunku pracy lub spółdzielczego stosunku pracy czynności wchodzące w zakres wykonywanej działalności gospodarczej. Warto wskazać, że, poza ww. ulgą w zakresie ubezpieczeń społecznych, przez okres pierwszych 24 miesięcy początkujący przedsiębiorca może skorzystać z ulgi przewidzianej w ustawie z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (art. 18a). W tym okresie podstawę wymiaru składek dla poczatkującego przedsiębiorcy stanowi zadeklarowana kwota, nie niższa jednak niż 30% kwoty minimalnego wynagrodzenia tzw. „mały zus” (na dzień sporządzania niniejszego artykułu kwota ta wynosi 519,28 zł). Małego zusu nie może opłacać przedsiębiorca, który (a.) prowadzi lub w okresie ostatnich 60 miesięcy kalendarzowych przed dniem rozpoczęcia wykonywania działalności gospodarczej prowadził pozarolniczą działalność; (b.) wykonuje działalność gospodarczą na rzecz byłego pracodawcy, na rzecz którego przed dniem rozpoczęcia działalności gospodarczej w bieżącym lub w poprzednim roku kalendarzowym wykonywał w ramach stosunku pracy lub spółdzielczego stosunku pracy czynności wchodzące w zakres wykonywanej działalności gospodarczej.

Prawo przedsiębiorców określa również m.in. zasady zawieszenia działalności gospodarczej, zasady załatwiania spraw z zakresu działalności gospodarczej, przepisy dotyczące reglamentacji działalności gospodarczej (koncesje, zezwolenia, wpis do działalności regulowanej). Z Prawa przedsiębiorców, przedsiębiorca dowie się również jakie są ograniczeniach kontroli działalności gospodarczej (rozdział 5).

Poza ww. aktami, które niewątpliwie wpływają na prowadzenie działalności gospodarczej w Polsce, przydatna będzie znajomość m.in. następujących aktów prawnych:

1. wspomnianej już ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych – ustawa określa zasady podlegania ubezpieczeniom społecznym;
2. ustawy z dnia 25 marca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa;
3. ustawy z dnia 30 października 2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych;
4. ustaw podatkowych: ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych, ustawy z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych, ustawa z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług;
5. ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy oraz aktów wykonawczych wydanych do tej ustawy, a także inne przepisy prawa pracy, w sytuacji gdy podmioty prowadzące działalność gospodarczą zatrudniają pracowników (patrz artykuł: „Wprowadzenie do prawa pracy – źródła prawa pracy”);
6. ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny, w zakresie zawierania wszelkich umów z kontrahentami przedsiębiorcy (patrz artykuł: „Umowa o pracę a umowa cywilnoprawna”);
7. ustawy z dnia 15 września 2000 r. Kodeks spółek handlowych, w zależności od formy wybranej prowadzenia działalności gospodarczej (patrz artykuł: „Formy prowadzenia działalności gospodarczej w Polsce, w tym działalności leczniczej”);
8. a także inne szczegółowe regulacje wynikające z charakteru prowadzonej działalności gospodarczej, np. jeżeli ktoś prowadzi bądź chce prowadzić, działalność związaną z pośrednictwem pracy, niezbędną w tym zakresie będzie ustawa o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy itp.

W stosunku do działalności leczniczej, podstawowym aktem wywierającym wpływ na warunki prowadzenia tej działalności jest ustawa z dnia 15 kwietnia 2011 r. o działalności leczniczej. Ustawa ta zawiera zasady wykonywania działalności leczniczej, zasady funkcjonowania podmiotów wykonujących działalność leczniczą niebędących przedsiębiorcami, zasady prowadzenia rejestru podmiotów wykonujących działalność leczniczą, normy czasu pracy pracowników podmiotów leczniczych, a także zasady sprawowania nadzoru nad wykonywaniem działalności leczniczej oraz podmiotami wykonującymi działalność leczniczą. Ponadto innymi aktami, które mają bądź mogą mieć wpływ na wykonywanie działalności leczniczej są m.in.:

• ustawa z dnia 20 maja 2010 r. o wyrobach medycznych;
• ustawy odrębne, które określają kwalifikacje osób wykonujących zawody medyczne, np. ustawa z dnia 5 grudnia 1996 r. o zawodzie lekarza i lekarza dentysty (patrz artykuł: „Formy zatrudnienia personelu w podmiocie leczniczym”);
• ustawa z dnia 5 grudnia 2008 r. o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi (patrz artykuł: „Osoby wykonujące zawód medyczny w rozumieniu ustawy o działalności leczniczej”);
• ustawa z dnia 8 czerwca 2017 r. o sposobie ustalania najniższego wynagrodzenia zasadniczego pracowników wykonujących zawody medyczne zatrudnionych w podmiotach leczniczych (patrz artykuł: „Wynagrodzenia pracowników wykonujących zawody medyczne zatrudnionych w podmiotach leczniczych”);
• rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 26 czerwca 2012 r. w sprawie szczegółowych wymagań, jakim powinny odpowiadać pomieszczenia i urządzenia podmiotu wykonującego działalność leczniczą (patrz artykuł: „Wymagania względem pomieszczeń i urządzeń podmiotu wykonującego działalność leczniczą”);
• rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 22 grudnia 2011 r. w sprawie obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej podmiotu wykonującego działalność leczniczą (patrz artykuł: „Ubezpieczenia od odpowiedzialności cywilnej podmiotów wykonujących działalność leczniczą”);
• ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych, w szczególności w zakresie współpracy z Narodowym Funduszem Zdrowia (patrz artykuł: „Współpraca z NFZ”).

W celu ułatwienia interpretacji przepisów znajdujących się w ustawach najlepszym sposobem uzyskiwania informacji będzie jej zasięgniecie u źródła. Poza klasycznym udaniem się do właściwego organu, możliwe jest skontaktowanie się np. telefoniczne z Centrum Obsługi Telefonicznej Zakładu Ubezpieczeń Społecznych czy Krajową Informacją Podatkową. Warto również wspomnieć, że przydatną stroną internetową dla każdego przedsiębiorcy jest biznes.gov.pl. Strona ta stanowi Serwis informacyjno-usługowy dla przedsiębiorcy, na której zamieszczane są kategorie spraw, w zakresie których można uzyskać praktycznych informacji. Wśród kategorii można znaleźć m.in.: zakładanie firmy, rozwój firmy, podatki i księgowość, obowiązki przedsiębiorcy, zezwolenia, koncesje, resjetry.