Niniejszy artykuł dotyczy stawianych przez przepisy prawa wymagań w zakresie zawierania przez podmioty lecznicze, lekarzy i pielęgniarki obowiązkowego ubezpieczenia od odpowiedzialności cywilnej. W artykule omówiono przede wszystkim przedmiot ubezpieczenia oraz jego minimalną sumę gwarancyjną, które zostały szczegółowo uregulowane w obowiązujących aktach prawnych.

Ubezpieczenia od odpowiedzialności cywilnej podmiotów wykonujących działalność leczniczą

Działalność lecznicza jest działalnością regulowaną. Oznacza to, że podmiot leczniczy aby wykonywać taką działalność jest zobowiązany wypełnić szereg warunków, wskazanych m.in. w ustawie z dnia 15 kwietnia 2011r. o działalności leczniczej (dalej: „ustawa o działalności leczniczej”). Podmiot leczniczy poza takimi obowiązkami jak m.in. konieczność posiadania odpowiednich pomieszczeń i urządzeń, specjalistycznych wyrobów medycznych (o warunkach prowadzenia działalności leczniczej szerzej w artykule: „Działalność lecznicza jako działalność regulowana”), musi zawrzeć umowę ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej (art. 17 ust. 1 pkt 4 ustawy o działalności leczniczej).

Do zawarcia i posiadania takiej umowy zobowiązany jest również lekarz wykonujący działalność leczniczą jako indywidualną praktykę lekarską (art. 18 ust. 1 ustawy o działalności leczniczej), a także pielęgniarka wykonująca taką działalność (art. 19 ust. 1 pkt 7 ustawy o działalności leczniczej).

Jednocześnie należy zaznaczyć, że obowiązek ubezpieczenia powstaje najpóźniej w dniu poprzedzającym dzień rozpoczęcia wykonywania działalności leczniczej.

Zakres umowy ubezpieczenia

Umowa obowiązkowego ubezpieczenia od odpowiedzialności cywilnej obejmuje swym zakresem szkody będące następstwem udzielania świadczeń zdrowotnych oraz szkody wynikające z niezgodnego z prawem zaniechania udzielania tych świadczeń (art. 25 ust. 1 pkt 1 ustawy o działalności leczniczej).

Trzeba więc podkreślić, że przedmiotowe ubezpieczenie obejmuje nie tylko następstwa błędnych działań związanych z udzielaniem świadczeń zdrowotnych, lecz także zaniechań (niepodjęcia działań) udzielania takich świadczeń. Mieści się więc w tej kategorii także sytuacja powstania szkody w wyniku bezpodstawnej odmowy udzielenia świadczenia zdrowotnego albo zbyt wczesnego zaprzestania udzielania takich świadczeń - wówczas gdy istniała obiektywna (podyktowana względami medycznymi) przesłanka do ich kontynuacji (tak wskazuje T. Rek w Komentarzu: Dercz Maciej, Rek Tomasz, Ustawa o działalności leczniczej. Komentarz, wyd. II, opublikowano: LEX 2014). Nadto należy zauważyć, że ustawodawca nakazał objęcie obowiązkowym ubezpieczeniem jedynie szkody wynikające ze świadczeń zdrowotnych, pomijając tym samym odpowiedzialność za szkody wynikające z udzielenia świadczeń innych niż zdrowotne, związanych np. z niewłaściwym wyżywieniem.

Zakres ubezpieczeń został uszczegółowiony w Rozporządzeniu Ministra Finansów z dnia 22 grudnia 2011 r. w sprawie obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej podmiotu wykonującego działalność leczniczą (Dz.U.2011.293.1729, dalej: „Rozporządzenie”), w którym wskazano m. in., że obowiązkowemu ubezpieczeniu podlega jedynie podmiot wykonujący działalność leczniczą na terenie Polski (§ 2 ust. 1 Rozporządzenia).

Minister Finansów w Rozporządzeniu określił również, jakie szkody nie są objęte obowiązkowym ubezpieczeniem OC (§ 2 ust. 1 Rozporządzenia). Są to szkody:

• wyrządzone przez podmiot wykonujący działalność leczniczą po pozbawieniu lub w okresie zawieszenia prawa do prowadzenia działalności leczniczej,
• polegające na uszkodzeniu, zniszczeniu lub utracie rzeczy,
• polegające na zapłacie kar umownych,
• powstałe wskutek działań wojennych, stanu wojennego, rozruchów i zamieszek, a także aktów terroru.

Należy przy tym pamiętać, że obowiązkowe ubezpieczenie obejmuje szkody będące następstwem zabiegów chirurgii plastycznej lub zabiegów kosmetycznych, jednak tylko w sytuacji gdy są one udzielane w przypadkach będących następstwem wady wrodzonej, urazu, choroby lub następstwem jej leczenia (§ 2 ust. 3 Rozporządzenia).

Ubezpieczenie OC obejmuje wszystkie wyżej wskazane szkody bez możliwości umownego ograniczenia odpowiedzialności zakładu ubezpieczeń (§ 2 ust. 4 Rozporządzenia).

Minimalna suma gwarancyjna ubezpieczenia

Minister Finansów szczegółowo określił również minimalną sumę gwarancyjną obowiązkowego ubezpieczenia od odpowiedzialności cywilnej, jakiemu podlegają podmioty prowadzące działalność leczniczą (§ 3 ust. 1 Rozporządzenia). W myśl tych przepisów, minimalna suma gwarancyjna ubezpieczenia OC, w okresie ubezpieczenia nie dłuższym niż 12 miesięcy, wynosi równowartość w złotych:

• 100.000 euro w odniesieniu do jednego zdarzenia oraz 500.000 euro w odniesieniu do wszystkich zdarzeń, których skutki są objęte umową ubezpieczenia OC podmiotu leczniczego wykonującego działalność leczniczą w postaci udzielania stacjonarnych i całodobowych świadczeń zdrowotnych szpitalnych,
• 75.000 euro w odniesieniu do jednego zdarzenia oraz 350.000 euro w odniesieniu do wszystkich zdarzeń, których skutki są objęte umową ubezpieczenia OC podmiotu leczniczego wykonującego działalność leczniczą w postaci udzielania stacjonarnych i całodobowych świadczeń zdrowotnych innych niż szpitalne, a także w postaci ambulatoryjnych świadczeń zdrowotnych (tj. np. poradni, szerzej na temat stacjonarnych i całodobowych świadczeń zdrowotnych innych niż szpitalne, a także ambulatoryjnych świadczeń zdrowotnych w artykule: „Rodzaje działalności leczniczej”),
• 75.000 euro w odniesieniu do jednego zdarzenia oraz 350.000 euro w odniesieniu do wszystkich zdarzeń, których skutki są objęte umową ubezpieczenia OC lekarza lub lekarza dentysty wykonującego działalność leczniczą w formie jednoosobowej działalności gospodarczej jako indywidualna praktyka lekarska (w tym praktyka specjalistyczna, praktyka w miejscu wezwania, praktyka w przedsiębiorstwie podmiotu leczniczego na podstawie umowy z tym podmiotem),
• 75.000 euro w odniesieniu do jednego zdarzenia oraz 350.000 euro w odniesieniu do wszystkich zdarzeń, których skutki są objęte umową ubezpieczenia OC lekarza lub lekarza dentysty wykonującego działalność leczniczą w formie spółki cywilnej, spółki jawnej albo spółki partnerskiej jako grupowa praktyka lekarska,
• 30.000 euro w odniesieniu do jednego zdarzenia oraz 150.000 euro w odniesieniu do wszystkich zdarzeń, których skutki są objęte umową ubezpieczenia OC pielęgniarki lub położnej wykonującej działalność leczniczą w formie jednoosobowej działalności gospodarczej jako indywidualna praktyka pielęgniarki lub położnej (w tym praktyka specjalistyczna, praktyka w miejscu wezwania, praktyka w przedsiębiorstwie podmiotu leczniczego na podstawie umowy z tym podmiotem),
• 30.000 euro w odniesieniu do jednego zdarzenia oraz 150.000 euro w odniesieniu do wszystkich zdarzeń, których skutki są objęte umową ubezpieczenia OC pielęgniarki lub położnej wykonującej działalność leczniczą w formie spółki cywilnej, spółki jawnej albo spółki partnerskiej jako grupowa praktyka pielęgniarek lub położnych.

Istotne jest przy tym, że jeżeli dany podmiot wykonujący działalność leczniczą wykonuje więcej niż jeden rodzaj tej działalność albo wykonuje działalność leczniczą w więcej niż jednej formie, to wysokość minimalnej sumy gwarancyjnej ubezpieczenia OC tego podmiotu stanowi równowartość najwyższej minimalnej sumy gwarancyjnej określonej dla wykonywanych rodzajów albo form działalności leczniczej (§ 3 ust. 2 Rozporządzenia). Jednocześnie wyżej wskazane kwoty są ustalane przy zastosowaniu średniego kursu euro ogłoszonego przez Narodowy Bank Polski po raz pierwszy w roku, w którym umowa ubezpieczenia OC została zawarta (§ 3 ust. 3 Rozporządzenia).

Szerzej na temat stacjonarnych i całodobowych świadczeń zdrowotnych szpitalnych, stacjonarnych i całodobowych świadczeń zdrowotnych innych niż szpitalne, ambulatoryjnych świadczeń zdrowotnych oraz indywidualnej praktyki lekarzy i pielęgniarek w artykule: „Rodzaje działalności leczniczej”.