W niniejszym artykule omówiono problematykę działalności leczniczej jako działalności regulowanej. Wskazane zostały warunki prowadzenia działalności podmiotów leczniczych, lekarzy i pielęgniarek. Nadto opisano procedurę rejestracji działalności leczniczej w Rejestrze Podmiotów Wykonujących Działalność Leczniczą.

Działalność lecznicza działalnością regulowaną

Działalność lecznicza polega na udzielaniu świadczeń zdrowotnych służących zachowaniu, ratowaniu, przywracaniu lub poprawie zdrowia, a także podejmowaniu innych działań medycznych wynikających z procesu leczenia. Działalność taka może polegać np. na prowadzeniu przychodni czy poradni( por. artykuł: „Rodzaje działalności leczniczej”). Jednak należy pamiętać, że aby wykonywać działalność leczniczą, trzeba najpierw wypełnić szereg ściśle uregulowanych obowiązków.

Zgodnie z art. 43 ustawy z dnia 6 marca 2018 r. - Prawo przedsiębiorców (dalej: „Prawo przedsiębiorców”), jeżeli odrębne przepisy stanowią, że dany rodzaj działalności jest działalnością regulowaną, przedsiębiorca może wykonywać tę działalność, jeśli spełnia warunki określone tymi przepisami i po uzyskaniu wpisu do właściwego rejestru działalności regulowanej. Jednocześnie, w myśl art. 16 ust. 1 ustawy z dnia 15 kwietnia 2011r. o działalności leczniczej (dalej: „ustawa o działalności leczniczej”), działalność lecznicza jest działalnością regulowaną w rozumieniu Prawa przedsiębiorców. Istnieją jednak podmioty lecznicze, których działalność nie została zakwalifikowana do działalności regulowanej. Są to podmioty w formie jednostki budżetowej oraz w formie jednostki wojskowej, a także działalność lecznicza wykonywana jako działalność pożytku publicznego czy jako działalność charytatywno-opiekuńcza (art. 16 ust. 1 ustawy o działalności leczniczej). Jednak do tych podmiotów także stosuje się (odpowiednio) przepisy dotyczące działalności regulowanej.

Warunki prowadzenia działalności leczniczej

Aby prowadzić działalność leczniczą, podmiot leczniczy jest zobowiązany spełniać szereg warunków wskazanych w ustawie o działalności leczniczej. W pierwszej kolejności musi on posiadać pomieszczenia i urządzenia odpowiadające wymaganiom odpowiednim do rodzaju wykonywanej działalności leczniczej oraz do zakresu udzielanych świadczeń zdrowotnych (art. 22) (por. artykuł: „Wymagania względem pomieszczeń i urządzeń podmiotu wykonującego działalność leczniczą”). Nadto podmiot taki ma obowiązek używać i utrzymywać odpowiednie wyroby medyczne oraz ich wyposażenie (w tym do diagnostyki in vitro, do implantacji), lub odpowiednie systemy lub zestawy zabiegowe złożone z takich wyrobów medycznych. Udzielanie świadczeń zdrowotnych zapewniać mogą wyłącznie osoby wykonujące zawód medyczny oraz spełniające wymagania zdrowotne określone w odrębnych przepisach. Nadto podmiot leczniczy ma obowiązek zawrzeć i posiadać umowę ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej.

Warunki prowadzenia działalności leczniczej przez lekarzy i pielęgniarki

Zarówno dla lekarzy (w tym lekarzy wykonujących działalność leczniczą jako specjalistyczną praktykę lekarską) jak i pielęgniarek przewidziano szczególne warunki prowadzenia działalności leczniczej (art. 18 ustawy o działalności leczniczej). Lekarz wykonujący działalność leczniczą w formie indywidualnej praktyki lekarskiej w pierwszej kolejności obowiązany jest posiadać prawo wykonywania zawodu. Jednocześnie nie może on być zawieszony w tym prawie ani ograniczony w wykonywaniu określonych czynności medycznych, ukarany karą zawieszenia prawa wykonywania zawodu, czy też pozbawiony możliwości wykonywania zawodu prawomocnym orzeczeniem środka karnego albo zawieszony w wykonywaniu zawodu zastosowanym środkiem zapobiegawczym. Lekarz musi ponadto dysponować odpowiednio przygotowanym do rodzaju i zakresu udzielanych świadczeń zdrowotnych pomieszczeniem, w którym będą udzielane świadczenia zdrowotne, wyposażonym we właściwe produkty lecznicze, wyroby medyczne, aparaturę i sprzęt medyczny. Nadto lekarz ma obowiązek uzyskania wpisu do Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej oraz obowiązek zawarcia umowy ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej. Lekarz wykonujący działalność leczniczą w formie indywidualnej specjalistycznej praktyki lekarskiej jest dodatkowo zobowiązany (poza warunkami wymienionymi powyżej) posiadać specjalizację w dziedzinie medycyny odpowiadającej rodzajowi i zakresowi wykonywanych świadczeń zdrowotnych.

Lekarz wykonujący indywidualną (w tym odpowiednio specjalistyczną) praktykę lekarską wyłącznie w miejscu wezwania jest obowiązany, poza spełnieniem warunków wskazanych powyżej, posiadać produkty lecznicze i sprzęt medyczny umożliwiające udzielanie świadczeń zdrowotnych w miejscu wezwania, a także wskazać adres siedziby indywidualnej praktyki lekarskiej wykonywanej w miejscu wezwania oraz adres miejsca przyjmowania wezwań i miejsca przechowywania dokumentacji medycznej, produktów leczniczych i sprzętu medycznego. Nie musi on jednak dysponować pomieszczeniem w celu udzielania świadczeń, podobnie jak lekarz wykonujący indywidualną (w tym specjalistyczną) praktykę lekarską wyłącznie w zakładzie leczniczym na podstawie umowy z podmiotem leczniczym.

Pielęgniarka wykonująca zawód w ramach działalności leczniczej w formie indywidualnej praktyki jest obowiązana, podobnie jak lekarz, posiadać prawo wykonywania zawodu. Nie może być zawieszona w tym prawie albo ograniczona w wykonywaniu określonych czynności zawodowych. Nie może być również pozbawiona możliwości wykonywania zawodu prawomocnym orzeczeniem środka karnego albo zawieszona zastosowanym środkiem zapobiegawczym. Co jest istotne, pielęgniarka ubiegająca się o wpis do rejestru nie może mieć przerwy w wykonywaniu zawodu łącznie przez okres dłuższy niż 5 lat w okresie ostatnich 6 lat poprzedzających wniosek o wpis. Podobnie jak lekarz, musi dysponować odpowiednim pomieszczeniem wyposażonym w aparaturę i sprzęt medyczny. Pielęgniarka ma również obowiązek uzyskania wpisu do Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej oraz zawarcia umowy ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej. Pielęgniarka wykonująca zawód w ramach działalności leczniczej w formie indywidualnej specjalistycznej praktyki jest obowiązana, poza spełnieniem warunków wskazanych powyżej, posiadać specjalizację w dziedzinie pielęgniarstwa lub położnictwa lub innej dziedzinie mającej zastosowanie w ochronie zdrowia. Jednak wskazać należy, że pielęgniarka, która wykonuje zawód w ramach działalności leczniczej wyłącznie w miejscu wezwania, podobnie jak lekarz, nie ma obowiązku posiadania pomieszczenia odpowiedniego do udzielania świadczeń zdrowotnych. Musi jednak (poza obowiązkiem spełnienia wyżej wymienionych, podstawowych wymagań) posiadać sprzęt medyczny umożliwiający udzielanie tych świadczeń w miejscu zamieszkania lub pobytu pacjenta, a także wskazać adres praktyki oraz adres miejsca przechowywania dokumentacji medycznej. Pielęgniarka wykonująca indywidualną (w tym odpowiednio specjalistyczną) praktykę wyłącznie w zakładzie leczniczym na podstawie umowy z podmiotem leczniczym, również nie musi posiadać odpowiednio dostosowanego pomieszczenia (art. 19 ustawy o działalności leczniczej).

Rejestracja działalności leczniczej

Jak już wyżej wskazano, działalność lecznicza została zaliczona do działalności regulowanej (art. 16 ustawy o działalności leczniczej), a w konsekwencji można ją rozpocząć po uzyskaniu wpisu do Rejestru Podmiotów Wykonujących Działalność Leczniczą. Aby taki wpis uzyskać, podmiot, który zamierza wykonywać działalność leczniczą powinien złożyć wniosek o wpis do w/w rejestru do wojewody właściwego dla swojej siedziby albo miejsca zamieszkania (kiedy podmiot prowadzi jednoosobową działalność gospodarczą). Wniosek można złożyć wyłącznie elektroniczne, na stronie internetowej Rejestru Podmiotów Wykonujących Działalność Leczniczą. Powinien on zawierać dane podmiotu, takie jak imię i nazwisko, nazwę albo firmę, adres siedziby albo miejsca zamieszkania, adres miejsca udzielania świadczeń zdrowotnych, formę organizacyjno-prawną, rodzaj działalności leczniczej oraz zakres udzielanych świadczeń zdrowotnych, nazwę zakładu leczniczego oraz wykaz jego jednostek lub komórek organizacyjnych, których działalność jest związana z udzielaniem świadczeń zdrowotnych, numer REGON oraz Numer Identyfikacji Podatkowej (NIP), a także dane podmiotu tworzącego - w przypadku podmiotu leczniczego niebędącego przedsiębiorcą. Wraz z tym wnioskiem podmiot musi złożyć oświadczenie w zakresie zgodności z prawdą i kompletności podanych danych, a także oświadczenie, że znane mu są i spełnia warunki wykonywania działalności leczniczej (art. 100 ustawy o działalności leczniczej).

Odrębnie uregulowano kwestię rejestracji przez lekarzy i pielęgniarki. Lekarz, który zamierza wykonywać zawód w ramach działalności leczniczej, powinien złożyć wniosek w okręgowej radzie lekarskiej właściwej dla miejsca wykonywania praktyki zawodowej. Wniosek musi zawierać takie dane jak imię i nazwisko lekarza, numer dokumentu poświadczającego posiadanie prawa wykonywania zawodu lekarza, formę działalności leczniczej i zakres udzielanych świadczeń zdrowotnych, adres miejsca udzielania świadczeń zdrowotnych lub miejsca przyjmowania wezwań i przechowywania dokumentacji medycznej, Numer Identyfikacji Podatkowej (NIP), adres do korespondencji oraz posiadane specjalizacje. Nadto lekarz ma obowiązek złożyć stosowne oświadczenia, o których mowa powyżej. Jednocześnie lekarze zamierzający wykonywać zawód w ramach działalności leczniczej w formie grupowej praktyki lekarskiej, w celu uzyskania wpisu do rejestru powinni złożyć wniosek zawierający, poza danymi o których mowa powyżej, listę lekarzy wspólników albo partnerów spółki, ze wskazaniem imion i nazwisk, ich miejsc zamieszkania oraz imienia i nazwiska osoby uprawnionej do reprezentowania tej spółki a także podpis osoby uprawnionej do reprezentowania spółki, ze wskazaniem imienia i nazwiska oraz pełnionej funkcji (art. 101 ustawy o działalności leczniczej).

Natomiast pielęgniarka, która zamierza wykonywać zawód w ramach działalności leczniczej, powinna złożyć wniosek o wpis do rejestru w okręgowej radzie pielęgniarek i położnych właściwej dla miejsca wykonywania praktyki zawodowej. Wniosek ten musi zawierać następujące dane: imię i nazwisko pielęgniarki, numer dokumentu poświadczającego posiadanie prawa wykonywania zawodu pielęgniarki, formę działalności leczniczej oraz zakres udzielanych świadczeń zdrowotnych, adres miejsca udzielania świadczeń zdrowotnych lub miejsca przyjmowania wezwań i przechowywania dokumentacji medycznej, w przypadku wykonywania praktyki wyłącznie w miejscu wezwania, Numer Identyfikacji Podatkowej (NIP) oraz adres do korespondencji. Pielęgniarka ma obowiązek złożyć także oświadczenie w zakresie zgodności z prawdą i kompletności podanych danych, a także oświadczenie, że znane jej są i spełnia warunki wykonywania działalności leczniczej. Nadto pielęgniarki zamierzające wykonywać zawód w ramach działalności leczniczej w formie grupowej praktyki, w celu uzyskania wpisu do rejestru powinny złożyć wniosek zawierający, poza danymi wskazanymi powyżej, także listę pielęgniarek stron umowy spółki cywilnej, wspólników albo partnerów spółki, ze wskazaniem imion i nazwisk, ich miejsc zamieszkania oraz imienia i nazwiska osoby uprawnionej do reprezentowania tej spółki oraz podpis osoby uprawnionej do reprezentowania spółki, ze wskazaniem imienia i nazwiska oraz pełnionej funkcji (art. 102 ustawy o działalności leczniczej).

W przypadku gdy złożony wniosek jest niekompletny, urząd wzywa do uzupełnienia brakujących informacji lub dostarczenia brakujących dokumentów. Nadto należy pamiętać, że po złożeniu wniosku, a przed jego wpisem można złożyć korektę wniosku.

Właściwy organ prowadzący rejestr ma obowiązek dokonać wpisu do rejestru w terminie 30 dni od dnia wpływu wniosku. Jeżeli jednak organ nie dokona wpisu w tym terminie, a od dnia wpływu wniosku do organu upłynie 40 dni, wnioskodawca może rozpocząć działalność. Musi jednak pamiętać o konieczności zawiadomienia (w formie pisemnej) o tym fakcie organu. Jednak w sytuacji gdy urząd wezwie wnioskodawcę do uzupełnienia wniosku, termin 40 dni należy liczyć od złożenia uzupełnionego wniosku. Organ prowadzący rejestr z urzędu wyda podmiotowi zaświadczenie o dokonaniu wpisu do rejestru (art. 104 ustawy o działalności leczniczej).

Podmiot leczniczy, lekarz lub pielęgniarka ubiegający się o wpis, muszą uiścić opłatę od wniosku. Wysokość opłaty dla podmiotów leczniczych to 10%, a dla lekarzy i pielęgniarek 2% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw bez wypłaty nagród z zysku za ubiegły rok, które ogłasza Prezes Głównego Urzędu Statystycznego w „Monitorze Polskim”(art. 105 ust. 1 ustawy o działalności leczniczej). Obecnie kwota do zapłaty z tego tytułu przez podmiot leczniczy wynosi 453 zł (zaokrąglając w górę do pełnego złotego), natomiast lekarz lub pielęgniarka muszą wnieść opłatę w wysokości 91 złotych.

Podmiot wykonujący działalność leczniczą, który jest już wpisany do rejestru, ma obowiązek zgłaszać organowi prowadzącemu rejestr wszelkie zmiany danych objętych rejestrem w terminie 14 dni od dnia ich powstania (art. 107 ustawy o działalności leczniczej).

Nadto należy pamiętać, że organ może odmówić wpisu do rejestru. Stanie się tak, gdy podmiot ubiegający się o wpis ma prawomocne orzeczenie zakazujące wykonywania działalności, w ciągu ostatnich 3 lat wykreślono ten podmiot z rejestru dlatego, że złożył nieprawdziwe oświadczenie dołączane do wniosku, rażąco naruszył warunki wymagane do wykonywania działalności albo nie przestrzegał zaleceń pokontrolnych, lub też nie spełnia warunków prowadzenia działalności leczniczej, o których była mowa w pierwszej części artykułu (art. 108 ustawy o działalności leczniczej).