Niniejszy artykuł zawiera ogólne informacje dotyczące wymagań prawnych dla pomieszczeń i urządzeń podmiotów wykonujących działalność leczniczą.

Wymagania dla pomieszczeń i urządzeń podmiotów wykonujących działalność leczniczą

Niezbędnym elementem prawidłowego funkcjonowania systemu ochrony zdrowia jest posiadanie przez usługodawcę odpowiedniej infrastruktury do wykonywanej przez niego działalności leczniczej. Infrastruktura jest bowiem odzwierciedleniem zarówno bezpieczeństwa świadczonej usługi jak i jej jakości. Warunkiem koniecznym założenia i funkcjonowania każdego podmiotu leczniczego jest posiadanie odpowiednio przystosowanych pomieszczeń oraz sprzętu medycznego.

Podstawowym aktem prawnym, który określa wymagania infrastrukturalne dla podmiotów wykonujących działalność leczniczą jest ustawa z dnia 15 kwietnia 2011 r. o działalności leczniczej (dalej: „ustawa o działalności leczniczej”). Ustawa wskazuje w sposób ogólny, iż pomieszczenia i urządzenia podmiotu wykonującego działalność leczniczą odpowiadają wymaganiom odpowiednim do rodzaju wykonywanej działalności leczniczej oraz zakresu udzielanych świadczeń zdrowotnych (art. 22 ust. 1 ww. ustawy).

W artykule „Rodzaje działalności leczniczej” zwrócono uwagę na pojęcie „podmiotu wykonującego działalność leczniczą”. Pod tym pojęciem mieszczą się m.in. przedsiębiorcy świadczący usługi lecznicze, zakłady opieki zdrowotnej, lekarze lub pielęgniarki wykonujące zawód w ramach działalności leczniczej jako praktyki zawodowej, a ponadto jednostki budżetowe, instytuty badawcze oraz inne podmioty wymienione w ustawie w zakresie, w jakim wykonują działalność leczniczą (por. artykuł: „Działalność lecznicza a działalność zawodowa lekarzy”).

Warto zatem zwrócić uwagę na fakt, iż wymogi dla pomieszczeń i urządzeń podmiotów wykonujących działalność leczniczą obowiązują niezależnie od formy prawnej i organizacyjnej danego podmiotu, pod warunkiem, że podmiot ten wykonuje działalność leczniczą. Wymagania dotyczące pomieszczeń i sprzętu medycznego dotyczą w szczególności warunków ogólnoprzestrzennych, sanitarnych oraz instalacyjnych. Sama ustawa nie określa jednak tych warunków. Wskazuje bowiem, iż określenie szczegółowych wymogów leży w gestii ministra właściwego do spraw zdrowia w drodze rozporządzenia, po zasięgnięciu opinii Naczelnej Rady Lekarskiej, Naczelnej Rady Pielęgniarek i Położnych oraz Krajowej Rady Diagnostów Laboratoryjnych. Aktualnie obowiązującym rozporządzeniem w tym zakresie jest rozporządzenie Ministra Zdrowia z 26 czerwca 2012 r. w sprawie szczegółowych wymagań, jakim powinny odpowiadać pomieszczenia i urządzenia podmiotu wykonującego działalność leczniczą (dalej: „rozporządzenie”).

Powyższe rozporządzenie w sprawie szczegółowych wymagań, jakim powinny odpowiadać pomieszczenia i urządzenia podmiotu wykonującego działalność leczniczą odnosi się również do praktyk zawodowych i wskazuje na wymóg wyodrębnienia budynku lub lokalu do wykonywania praktyki. Jeżeli pomieszczenie, w którym ma być wykonywana praktyka zawodowa stanowi część budynku lub lokalu przeznaczonego na inne cele, to musi być odizolowane od innego rodzaju pomieszczeń. W szczególności, pomieszczenie praktyki nie może stanowić części lokalu mieszkalnego, lecz może być częścią budynku mieszkalnego. Musi być przeznaczone i wykorzystywane wyłącznie do celu wykonywania działalności leczniczej.

Rozporządzenie wskazuje w szczególności na wymogi związane z poczekalniami, poziomem podłogi pomieszczenia, instalacją wodociągową, (również kanalizacyjną, grzewczą i elektryczną), prawidłowym oświetleniem, wentylacją, przygotowaniem sterylizującym, powierzchnią pomieszczenia i dostosowaniem jej do zainstalowanego sprzętu, urządzeń i aparatury medycznej, oraz inne. Wyjątki, względem wyszczególnionych wymogów, stanowią gabinety psychiatryczne, które nie muszą zachowywać wszystkich standardów określonych w rozporządzeniu. Ponadto, wskazano również na obowiązek zapewnienia odpowiednich warunków przechowywania dokumentacji.

Odpowiednie wymogi zostały określone również dla przychodni, które obejmują ośrodki zdrowia, poradnie i ambulatoria, które udzielają świadczenia z zakresu podstawowej i specjalistycznej opieki zdrowotnej w warunkach ambulatoryjnych i domowych (w miejscu zamieszkania lub pobytu pacjenta). Wymagania te stosuje się odpowiednio w odniesieniu do innych zakładów opieki zdrowotnej, które udzielają świadczeń zdrowotnych obejmujących co najmniej badanie i poradnię lekarską.

Wymogi wymienione w powyższym rozporządzeniu nie są jednak wyczerpujące. Warto zwrócić uwagę na to, iż regulacja wymogów związanych z prowadzeniem działalności leczniczej nie sprowadza się jedynie do ustawy o działalności leczniczej i wydanych na jej podstawie rozporządzeń. Pomieszczenia i urządzenia podmiotów wykonujących działalność leczniczą objęte są również szeregiem innych wymogów wykraczających poza sam przedmiot ochrony zdrowia. Obejmują bowiem również:

• warunki techniczne dla budynków użyteczności publicznej i pomieszczeń przeznaczonych na pobyt ludzi (rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r.);
• warunki ochrony przeciwpożarowej (rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 7 czerwca 2010 r.);
• warunki bezpieczeństwa, higieny i pracy (rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 26 września 1997 r.);
• warunki rentgenodiagnostyki i radiologii (rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 27 marca 2008 r.).

Dodatkowo, warto wspomnieć, że podmiot leczniczy zobowiązany jest do tego, aby używać i utrzymywać wyroby medyczne oraz ich wyposażenie zgodnie z wymaganiami ustawy z dnia 20 maja 2010 r. o wyrobach medycznych.

Ponadto w art. 22 ust. 4 ustawy o działalności leczniczej wskazano, iż standardy organizacyjne opieki zdrowotnej dotyczą sposobu sprawowania opieki nad pacjentem lub wykonywania czynności związanych z udzielaniem świadczeń zdrowotnych. Takie standardy zostały wyznaczone przez ministra właściwego do spraw zdrowia w drodze rozporządzeń i aktualnie obejmują:

• patomorfologię (rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 18 grudnia 2017 r. w sprawie standardów organizacyjnych opieki zdrowotnej w dziedzinie patomorfologii),
• anestezjologię i intensywną terapię (rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 16 grudnia 2016 r. w sprawie standardu organizacyjnego opieki zdrowotnej w dziedzinie anestezjologii i intensywnej terapii), oraz
• opiekę okołoporodową sprawowaną nad kobietą w okresie fizjologicznej ciąży, fizjologicznego porodu, połogu oraz opiekę nad noworodkiem (rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 20 września 2012 r. w sprawie standardów postępowania medycznego przy udzielaniu świadczeń zdrowotnych z zakresu opieki okołoporodowej sprawowanej nad kobietą w okresie fizjologicznej ciąży, fizjologicznego porodu, połogu oraz opieki nad noworodkiem);
• położnictwo i ginekologię z zakresu okołoporodowej opieki położniczo-ginekologicznej, sprawowanej nad kobietą w okresie ciąży, porodu, połogu, w przypadkach występowania określonych powikłań oraz opieki nad kobietą w sytuacji niepowodzeń położniczych (rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 9 listopada 2015 r. w sprawie standardów postępowania medycznego przy udzielaniu świadczeń zdrowotnych w dziedzinie położnictwa i ginekologii z zakresu okołoporodowej opieki położniczo-ginekologicznej, sprawowanej nad kobietą w okresie ciąży, porodu, połogu, w przypadkach występowania określonych powikłań oraz opieki nad kobietą w sytuacji niepowodzeń położniczych).