W niniejszym artykule opisano problematykę działalności zawodowej lekarzy w odniesieniu do prowadzenia działalności leczniczej. Pochylono się nad zagadnieniem, czy lekarz, który chce wykonywać działalność zawodową, ma obowiązek wykonywania jej w formie działalności leczniczej.

Działalność lecznicza a działalność zawodowa lekarzy

Działalność lecznicza

Działalność lecznicza, w myśl ustawy z dnia 15 kwietnia 2011 roku (dalej: „ustawa o działalności leczniczej”) jest działalnością polegającą na udzielaniu świadczeń zdrowotnych, przez które należy rozumieć działania służące zachowaniu, ratowaniu, przywracaniu lub poprawie zdrowia oraz inne działania medyczne wynikające z procesu leczenia lub przepisów odrębnych regulujących zasady ich wykonywania. Działalność lecznicza może nadto polegać na promocji zdrowia lub realizacji zadań dydaktycznych i badawczych w powiązaniu z udzielaniem świadczeń zdrowotnych i promocją zdrowia, w tym wdrażaniem nowych technologii medycznych oraz metod leczenia (art. 3 w zw. z art. 2 ust. 1 pkt 10 ustawy o działalności leczniczej). W polskim porządku prawnym wyróżnia się takie rodzaje prowadzenia działalności leczniczej jak stacjonarne i całodobowe świadczenia zdrowotne (szpitalne i nieszpitalne) oraz ambulatoryjne świadczenia zdrowotne (udzielane np. w przychodni, poradni czy ośrodku zdrowia). Szerzej o działalności leczniczej w artykule: „Rodzaje działalności leczniczej”.

Działalność zawodowa lekarzy

Zgodnie z brzmieniem art. 2 ustawy z dnia 5 grudnia 1996r. o zawodach lekarza i lekarza dentysty (dalej: „ustawa o zawodach lekarza i lekarza dentysty”), wykonywanie zawodu lekarza polega na udzielaniu przez osobę posiadającą wymagane kwalifikacje potwierdzone odpowiednimi dokumentami, świadczeń zdrowotnych, w szczególności na badaniu stanu zdrowia, rozpoznawaniu chorób i zapobieganiu im, leczeniu i rehabilitacji chorych, udzielaniu porad lekarskich, a także wydawaniu opinii i orzeczeń lekarskich. Ponadto za wykonywanie zawodu lekarza uważa się także prowadzenie prac badawczych w dziedzinie nauk medycznych lub promocji zdrowia, nauczanie zawodu lekarza, kierowanie podmiotem leczniczym lub zatrudnienie w podmiotach zobowiązanych do finansowania świadczeń opieki zdrowotnej ze środków publicznych lub urzędach te podmioty obsługujących, w ramach którego wykonuje się czynności związane z przygotowywaniem, organizowaniem lub nadzorem nad udzielaniem świadczeń opieki zdrowotnej.

Jednocześnie, lekarz ma obowiązek wykonywać zawód zgodnie ze wskazaniami aktualnej wiedzy medycznej, dostępnymi mu metodami i środkami zapobiegania, rozpoznawania i leczenia chorób, zgodnie z zasadami etyki zawodowej oraz z należytą starannością (art. 4 ustawy o zawodach lekarza i lekarza dentysty). Istotne jest przy tym, że działalność zawodowa lekarza musi być wykonywana osobiście przez danego lekarza wykonującego zawód. Prawo do wykonywania zawodu lekarza przyznaje właściwa Okręgowa Rada Lekarska, po wypełnieniu szeregu warunków, takich jak m.in. posiadanie dyplomu potwierdzającego ukończenie studiów na odpowiednim kierunku lekarskim, posiadanie pełnej zdolności do czynności prawnych, odpowiedni stan zdrowia do wykonywania zawodu, nienaganna postawa etyczna (art. 5 ustawy o zawodach lekarza i lekarza dentysty). Lekarz, który uzyskał prawo wykonywania zawodu, podlega wpisowi do rejestru prowadzonego przez właściwą Okręgową Radę Lekarską (art. 8 ust. 1 ustawy o zawodach lekarza i lekarza dentysty).

Działalność zawodowa lekarzy w odniesieniu do działalności leczniczej

W wyżej przywołanych regulacjach prawnych wskazano, że zarówno działalność lecznicza jak i wykonywanie zawodu lekarza polegają przede wszystkim na udzielaniu świadczeń zdrowotnych (w podobnym w obu przypadkach zakresie). Podkreślić jednak należy, że wykonywanie działalności zawodowej przez lekarza nie jest jednoznaczne z prowadzeniem działalności leczniczej. Tak jak działalność lecznicza może być prowadzona przez osoby niebędące lekarzami, tak również działalność zawodowa może być prowadzona przez lekarza w formie innej niż działalność lecznicza (por. artykuł: „Formy zatrudnienia personelu w podmiocie leczniczym”).

Kontynuując powyższe rozważania, należy przywołać treść art. 5 ust. 1 i 2 ustawy o działalności leczniczej, w którym Ustawodawca określił, że lekarz może wykonywać swój zawód w ramach działalności leczniczej na zasadach określonych w tej ustawie oraz w przepisach odrębnych, po wpisaniu do rejestru podmiotów wykonujących działalność leczniczą. W takim przypadku działalność może być przez lekarza wykonywana w formie:

• jednoosobowej działalności gospodarczej (jako indywidualna praktyka lekarska, indywidualna praktyka lekarska wyłącznie w miejscu wezwania, indywidualna specjalistyczna praktyka lekarska, indywidualna specjalistyczna praktyka lekarska wyłącznie w miejscu wezwania, indywidualna praktyka lekarska wyłącznie w zakładzie leczniczym na podstawie umowy z podmiotem leczniczym prowadzącym ten zakład lub indywidualna specjalistyczna praktyka lekarska wyłącznie w zakładzie leczniczym na podstawie umowy z podmiotem leczniczym prowadzącym ten zakład),
• spółki cywilnej,
• spółki jawnej albo spółki partnerskiej jako grupowa praktyka lekarska.

Zaznaczyć przy tym należy, że zgodnie z brzmieniem art. 16 ust. 1 ustawy o działalności leczniczej, działalność lecznicza jest działalnością regulowaną w rozumieniu ustawy z dnia 6 marca 2018 r. - Prawo przedsiębiorców. Oznacza to, że dany podmiot, aby prowadzić działalność leczniczą, musi spełnić szereg warunków wskazanych w ustawie o działalności leczniczej. Musi on m.in. posiadać pomieszczenia i urządzenia odpowiednie do rodzaju wykonywanej działalności oraz do zakresu udzielanych świadczeń zdrowotnych, używać i utrzymywać odpowiednie wyroby medyczne oraz ich wyposażenie, ma również obowiązek zawrzeć i posiadać umowę ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej. Wymogi te dotyczą co do zasady również lekarzy wykonujących działalność zawodową w formie działalności leczniczej. Szerzej o wymogach prowadzenia działalności leczniczej w artykule „Działalność lecznicza działalnością regulowaną”.

Jak literalnie wskazano w zacytowanym wyżej przepisie (art. 5 ust. 1 i 2 ustawy o działalności leczniczej), lekarz może wykonywać swój zawód w ramach działalności leczniczej, co oznacza, że nie ma takiego obowiązku. Wskazać należy, że działalność zawodowa może być prowadzona przez lekarza w formie innej niż działalność lecznicza, takiej jak np. stosunek pracy czy umowa cywilnoprawna zawarta przez lekarza z podmiotem działalności leczniczej. Wtedy działalność leczniczą prowadzą podmioty zatrudniające lekarza, a nie on sam.