W niniejszym artykule omówiony zostanie przebieg konsultacji publicznych dotyczących ustawy o zmianie ustawy o związkach zawodowych oraz niektórych innych ustaw (dalej: „ustawa o związkach zawodowych”).

Konsultacje publiczne w praktyce na przykładzie ustawy o zmianie ustawy o związkach zawodowych oraz niektórych innych ustaw

Konsultacje publiczne są jednym z etapów rządowego procesu prac na projektem ustawy, nowelizacji ustawy (por. artykuły: „Czym jest proces monitorowania tworzenia prawa” i „Klasyczne sposoby monitorowania zmian prawa gospodarczego i prawa pracy na przykładzie ustawy o zmianie ustawy o związkach zawodowych oraz niektórych innych ustaw”. Etap konsultacji społecznych następuje po uzgodnieniach, a przed momentem opiniowania projektu aktu prawnego. Dokumenty obejmujące swoim zakresem etap konsultacji zamieszczone są na stronie Rządowego Centrum Legislacji pod adresem: http://legislacja.rcl.gov.pl/projekt/12283551/katalog/12343252#12

343252 (w odniesieniu do projektu ustawy o zmianie ustawy o związkach zawodowych i niektórych innych ustaw).

W ramach przeprowadzenia konsultacji społecznych, wnioskodawca przesyła projekt ustawy do Rady Dialogu Społecznego, przedstawicieli pracodawców i związków zawodowych. W odniesieniu do projektu nowelizacji ustawy o związkach zawodowych, wnioskodawca zwrócił się z pismem do prezydenta Konfederacji Lewiatan, prezesa Związku Pracodawców Business Centre Club, prezesa Zarządu Związku Rzemiosła Polskiego i prezydenta Pracodawców Rzeczypospolitej Polskiej jako przedstawicieli pracodawców. Natomiast o projekcie ustawy zostały zawiadomione następujący przedstawiciele związków zawodowych: przewodniczący NSZZ „Solidarność”, przewodniczący Forum Związków Zawodowych i przewodniczący Ogólnopolskiego Porozumienia Związków Zawodowych. Rada Dialogu Społecznego przedstawia opinię zarówno z punktu widzenia pracowników jak i pracodawców.

Do pisma skierowanego do ww. podmiotów, wnioskodawca załącza projekt ustawy. W przypadku nowelizacji ustawy o związkach zawodowych wnioskodawca załączył projekt ustawy do pisma z dnia 24 marca 2018 r. Pismo to zawiera również informację, że przedstawiciele pracowników, pracodawców i Rada Dialogu Społecznego mogą przedstawić swoją opinię na temat projektu ustawy w ciągu 30 dni od dnia jego doręczenia. W piśmie zawarta została również informacja, że projekt został zamieszczony w Biuletynie Informacji Publicznej Ministerstwa Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej i na stronie Biuletynu Informacji Publicznej Rządowego Centrum Legislacji. Uwagi do projektu powinny być kierowane na podany w piśmie adres mailowy. Podkreślić należy, że brak przedstawienia opinii w wyznaczonym terminie uważa się za rezygnację z prawa jej wyrażenia.

Konsultacje publiczne dotyczące nowelizacji ustawy o związkach zawodowych zostały wydłużone na wniosek strony pracowniczej i pracodawców do dnia 31 maja 2016 r. Kolejne pismo do przedstawicieli pracodawców i do związków zawodowych zostało wystosowane w dniu 4 sierpnia 2016 r. w związku z opracowaniem kolejnej wersji nowelizowanej ustawy (projekt ustawy z dnia 2 sierpnia 2018 r.). Finalnie, na stronie internetowej Rządowego Centrum Legislacji zamieszczony jest dokument zawierający informacje o konsultacjach publicznych przeprowadzonych w ramach procesu legislacyjnego ustawy o zmianie ustawy o związkach zawodowych. Zgodnie z podaną informacją, konsultacje publiczne odbywały się w okresie od dnia 5 sierpnia 2016 r. do dnia 11 października 2016 r. Na stronie internetowej Rządowego Centrum Legislacji można odnaleźć również informacje dotyczące celu i przesłanek opiniowanego projektu, sposobie zgłaszania uwag oraz o osobach będących koordynatorami konsultacji. O założeniach projektu ustawy o zmianie ustawy o związkach zawodowych była już mowa w artykule pt. „Klasyczne sposoby monitorowania zmian prawa gospodarczego i prawa pracy na przykładzie ustawy o zmianie ustawy o związkach zawodowych oraz niektórych innych ustaw”. Koordynatorem konsultacji dotyczących nowelizacji ustawy o związkach zawodowych był Dyrektor Departamentu Dialogu i Partnerstwa Społecznego. Uwagi co do projektu ustawy powinny być złożone lub przesłane na adres Ministerstwa Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej lub na podany adres mailowy.

Na stronie internetowej Rządowego Centrum Legislacji zamieszczone są również stanowiska zgłoszone w ramach konsultacji publicznych przez przedstawicieli pracowników i pracodawców, m.in. Forum Związków Zawodowych, Konfederacji Lewiatan, NSZZ „Solidarność”, Ogólnopolskiego Porozumienia Związków Zawodowych i Pracodawców RP. Zamieszczone są również zestawienia uwag do projektu nowelizacji ustawy o związkach zawodowych zgłoszonych przez stronę pracodawcy i reprezentację pracowniczą. Z informacji zamieszczonych na stronie internetowej wynika, że organizacje związkowe zgłosiły znacznie więcej uwag do projektu ustawy – 68 uwag, natomiast organizacje pracodawców jedynie 20. Zestawienia te są opublikowane w formie tabeli, określającej komentowany przepis, podmiot zgłaszający uwagę, jej treść i stanowisko Ministerstwa Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej wraz z adnotacją czy dana uwaga została uwzględniona i podaniem przyczyn przyjęcia takiego stanowiska. Zestawienie uwag dotyczących nowelizacji ustawy o związkach zawodowych obejmuje stan na dzień 15 listopada 2016 r.

Stanowiska zgłaszane przez uprawnione podmioty w ramach konsultacji publicznych w swojej treści zawierają ogólne uwagi dotyczące projektu aktu prawnego, tj. czy dany podmiot popiera wprowadzenie zmian przewidywanych projektem ustawy, w jaki sposób ocenia projekt jako całość. W dalszej części przedstawionego stanowiska znajdują się już szczegółowe uwagi odnoszące się do brzmienia poszczególnych przepisów wraz z proponowanymi przez podmiot zmianami oraz zastrzeżeniami. Przykładowo, w odniesieniu do projektu ustawy o zmianie ustawy o związkach zawodowych, Ogólnopolskie Porozumienie Związków Zawodowych wskazało, że projekt ustawy uwzględnia wiele zastrzeżeń zgłoszonych wcześniej, ale nadal istnieje konieczność zmian części przepisów. W podobnym tonie pozostaje stanowisko NSZZ „Solidarność”, który generalnie pozytywnie ocenia projekt ustawy, z uwzględnieniem jednak proponowanych przez niego zmian. Podobnie odnoszą się do projektu przedstawiciele Pracodawców RP, którzy widzą konieczność rozszerzenia prawa koalicji, jednak z uwzględnieniem proponowanych przez nich poprawek. Głównymi zastrzeżeniami zgłoszonymi przez Konfederację Lewiatan i Pracodawców RP jest bardzo rozbudowany zakres uprawnień przyznanych osobom wykonującym pracę zarobkową w zakresie, jaki przysługuje obecnie działaczom związkowym i zrzeszonym w związkach zawodowych. Kolejno, ich zastrzeżenia budzi także definicja pojęcia zakładowej organizacji związkowej i kwestia przyznania organizacjom związkowym złożonym tylko z osób wykonujących pracę zarobkową prawa do zawierania układów zbiorowych pracy. Zagadnienia te są szczegółowo omówione w przedstawionych przez podmioty stanowiskach, z uwzględnieniem proponowanych w tym zakresie rozwiązań.

Na stronie internetowej Rządowego Centrum Legislacji zamieszczone są również odpowiedzi wnioskodawcy na uwagi zgłoszone odrębnie przez każdy podmiot. W odpowiedzi, wnioskodawca odnosi się do bezpośrednio do każdego zarzutu podniesionego przez przedstawicieli pracowników i pracodawców wraz z uzasadnieniem i adnotacją, czy uwaga została uwzględniona. Z odpowiedzi wystosowanej w odniesieniu do nowelizowanej ustawy o związkach zawodowych wynika, że proponowana poprawka co do konieczności ograniczenia katalogu uprawnień przyznanych wszystkim osobom wykonującym pracę zarobkową nie została uwzględniona. Nie uwzględniono też poprawki w zakresie pojęcia zakładowej organizacji związkowej. Nie została również uwzględniona uwaga dotycząca wyłączenia możliwości zawierania układów zbiorowych pracy przez organizacje związkowe, w których skład wchodzą tylko inne niż pracownicy osoby wykonujące pracę zarobkową.

Wskazać również należy, że do części konsultacji publicznych są odrębne konferencje z udziałem podmiotów publicznych. W przypadku nowelizowanej ustawy o związkach zawodowych, konferencja uzgodnieniowa zorganizowana przez Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej miała miejsce w dniu 28 listopada 2016 r. w Warszawie. Przedmiotem konferencji były proponowane zmiany w ustawie o związkach zawodowych. Dyskusji poddano opinie do projektu ustawy, złożone wcześniej przez przedstawicieli związków zawodowych i organizacji pracodawców. (http://www.kadra.org.pl/

konferencja-mrpips-w-sprawie-ustawy-o-zwiazkach-zawodowych/; http://www.kadrachwalowice.pl/

36-wiadomosci/wiadomosci-inne/1854-konferencja-mrpips-w-sprawie-ustawy-o-zwiazkach-zawodowych.html, dostęp: 25.07.2018 r.).

Podsumowując, dzięki konsultacjom publicznym, obywatele poprzez swoich przedstawicieli zrzeszonych w związkach zawodowych czy organizacjach pracodawców mają realny wpływ na proces tworzenia prawa w Polsce. Co istotne, konsultacje publiczne uwzględniają stanowisko zarówno pracownika jak i pracodawcy.