W niniejszym artykule omówione zostaną dobre praktyki legislacyjne, opracowane przez Rządowe Centrum Legislacji.

Dobre praktyki legislacyjne

Pisanie prawa bez wątpienia nie jest łatwą czynnością. Wymaga zarówno specjalistycznej wiedzy prawniczej i merytorycznej o temacie ustawy, jak i umiejętności poprawnego zapisania intencji prawodawcy w formie przepisów ujętych w artykułach czy też paragrafach. W polskim porządku prawnym, aktem regulującym sposób zapisywania pomysłów ustawodawcy w przepisy prawa kształtują przede wszystkim Zasady Techniki Prawodawczej (Rozporządzenie Prezesa Rady Ministrów z dnia 20 czerwca 2002 r. w sprawie „zasad techniki prawodawczej", szczegółowo omówionych w artykule: „Zasady techniki prawodawczej w Polsce”), które zostały wydane na podstawie upoważnienia ustawowego zawartego w art. 14 ust. 4 pkt 1 ustawy z dnia 8 sierpnia 1996 r. o Radzie Ministrów. Drugim dokumentem, przydatnym w procesie tworzenia prawa jest publikacja „Dobre Praktyki Legislacyjne”. Publikacja ta została przyjęta przez Rządowe Centrum Legislacji (szerzej na temat Rządowego Centrum Legislacji w artykule: „Rządowe Centrum Legislacji – status prawny, podstawowe zadania”) i zamieszczona jest na stronie internetowej: https://www.rcl.gov.pl/content/dobre-praktyki-legislacyjne. Nie ma żadnego prawnego obowiązku uregulowania podnoszonych tam kwestii, jednak z uwagi na liczne praktyczne rozbieżności, Rządowe Centrum Legislacji zdecydowało o poruszeniu w jednej publikacji wszystkich najważniejszych problemów legislatorów. Dobre praktyki legislacyjne to zbiór artykułów przedstawiający wybrane problemy legislacyjne oraz propozycje ich rozwiązywania. Zostały opracowane na podstawie zagadnień wymagających rozstrzygnięcia, spotykanych przez legislatorów na co dzień (zgodnie z definicją znajdującą się na stronie: https://www.rcl.gov.pl/dpl).

Artykuły, które składają się na dobre praktyki legislacyjne, poruszają takie tematy jak sformułowanie tytułu aktu prawnego, kwestie wprowadzania zmian do ustaw, zasady formułowania przepisów i zwrotów językowych, kwestie odesłania do innych dokumentów/aktów, upoważnienia do wydania aktów i wiele innych. Poszczególne artykuły składają się z:

• tytułu,
• tezy, która jest wskazówką dla legislatorów odnośnie kształtu danego przepisu,
• przykładowej, poprawnej formy uregulowania omawianej kwestii,
• oraz uzasadnienia.

W Dobrych Praktykach Legislacyjnych poruszone są praktycznie istotne kwestie, takie jak:          

• Tytuły aktów prawnych, o których traktują np.:
  • „Odnośniki do aktu normatywnego- wskazanie zakresu nowelizacji”;
  • „Odnośniki do tytułu aktu normatywnego informujące o wdrożeniu prawa unijnego”.
• Problemy dotyczące ustaw nowelizujących (zmieniających) dotychczasowe ustawy np.:
  • „Oznaczanie kolejnych zmian w akcie normatywnym zmieniającym inny akt normatywny w przypadku dokonywania zmian wyłącznie w ramach jednej jednostki redakcyjnej”;
  • „Zmiana oznaczenia przepisu z powtórzoną numeracją”.
• Zagadnienia związane z formułowaniem konkretnych przepisów, znajdujące się m.in. w:
  • „Formułowanie przepisów przejściowych i dostosowujących, w przypadku zróżnicowania terminu wejścia w życie niektórych przepisów ustawy”;
  • „Formułowanie przepisów o charakterze obligatoryjnym w zakresie czasownika (modalnego) <powinien>”
• Język prawny, którego problem poruszany jest np. w:
  • „Osiągnąwszy pełnoletniość, majątek stał się moją własnością — o zasadach używania imiesłowowego równoważnika zdania”;
  • „Niepoprawne skróty składniowe”.
• Występujące w aktach prawnych odesłania do innych dokumentów i przepisów jak np.:
  • odesłania do dokumentów niemających mocy wiążącej;
  • formułowanie odesłań w zakresie oznaczania jednostek redakcyjnych ustawy;
  • odsyłanie do przepisów prawa Unii Europejskiej w wytycznych dotyczących treści aktu wykonawczego;
  • odsyłanie do „przepisów odrębnych” i przepisów określonych przedmiotowo.
• Przekazanie uprawnień do uregulowania części materii w drodze rozporządzenia (upoważnienie ustawowe):
  • kwestia prawidłowości posługiwania się w przepisie upoważniającym do wydania aktu wykonawczego zwrotem „w drodze rozporządzeń” zamiast „w drodze rozporządzenia”;
  • upoważnienie ustawowe do zmiany lub uchylenia rozporządzenia zawarte w odrębnym przepisie niż podstawowy przepis upoważniający;
  • konstrukcja upoważnienia ustawowego do wydania rozporządzenia w aspekcie przedmiotowym i treściowym (wybrane zagadnienia);
  • posługiwanie się sformułowaniami „określi zasady” albo „określi szczegółowe zasady” w upoważnieniach ustawowych do wydania aktu wykonawczego;
  • posługiwanie się sformułowaniami „określi warunki” albo „określi szczegółowe warunki” w upoważnieniach do wydania aktu wykonawczego.

Powyższe tytuły są tylko przykładami tematów, które znajdują się w publikacji Dobre Praktyki Legislacyjne. Ma ona rozwiać wszelkie wątpliwości, związane z prawidłowym stanowieniem prawa i zniwelować wątpliwości, jakie mogą pojawiać się przy niejednoznacznym rozumieniu później, przy dokonywaniu wykładni przez Sądy i organy administracji publicznej.