W niniejszym artykule, czytelnik dowie się jak w praktyce wygląda wykonywanie działalności lobbingowej. Omówione zostaną m. in. jakie warunki należy spełnić, aby można było zostać lobbystą oraz gdzie można znaleźć informacje o działaniach podejmowanych przez lobbystów.

Działalność lobbingowa w praktyce

Z zawodową działalnością lobbingową mamy do czynienia wtedy, gdy jest to zarobkowa działalność lobbingowa prowadzona na rzecz osób trzecich w celu uwzględnienia w procesie stanowienia prawa interesów tych osób (art. 2 ust. 2 ustawy z dnia 7 lipca 2005 r. o działalności lobbingowej w procesie stanowienia prawa, dalej jako „ustawa o działalności lobbingowej”) (zob. artykuł: „Czym jest lobbing – omówienie pojęcia”). Działalność lobbingowa może być wykonywana zarówno przez przedsiębiorców jak i osoby fizyczne niebędące przedsiębiorcami (art. 2 ust. 3 ustawy o działalności lobbingowej). Aby ułatwić podmiotom prowadzenie działalności lobbingowej, Rada Ministrów prowadzi wykaz prac legislacyjnych, zwany dalej „wykazem”, obejmujący:

1)  projekty założeń projektów ustaw;

2)  projekty ustaw;

3)  projekty rozporządzeń Rady Ministrów.

Wykaz zawiera w szczególności:

1)  zwięzłą informację o przyczynach i potrzebie wprowadzenia rozwiązań, które planuje się zawrzeć w projekcie;

2)  wskazanie istoty rozwiązań, które planuje się zawrzeć w projekcie;

3)  wskazanie organu odpowiedzialnego za opracowanie projektu;

4)  imię i nazwisko oraz stanowisko lub funkcję osoby odpowiedzialnej za opracowanie projektu;

5)  wskazanie organu odpowiedzialnego za przedłożenie projektu Radzie Ministrów;

6)  informację o rezygnacji z prac nad projektem, z uwzględnieniem przyczyny tej rezygnacji - w przypadku rezygnacji z prac nad projektem. (art. 3 ustawy o działalności lobbingowej);

7)  w wykazie może znajdować się również planowany termin przyjęcia aktu prawnego.

Wykaz jest udostępniany w Biuletynie informacji publicznej pod adresem: https://bip.kprm.gov.pl/kpr/form/7,Wykaz-prac-legislacyjnych-i-programowych-Rady-Ministrow.html.

Poza wykazem, Prezes Rady Ministrów i ministrowie prowadzą odpowiednio wykazy prac legislacyjnych obejmujące projekty rozporządzeń Prezesa Rady Ministrów i ministrów (art. 4 ustawy o działalności lobbingowej).

Z chwilą udostępnienia wykazu, lub z chwilą udostępnienia projektu w Biuletynie Informacji Publicznej jeśli nie był on zawarty w żadnym z wcześniej wspomnianych wykazów, każdy może zgłosić zainteresowanie pracami nad projektem założeń projektu ustawy, projektem ustawy lub projektem rozporządzenia. Zgłoszenie, o którym mowa w poprzednim zdaniu, wnosi się na urzędowym formularzu do organu odpowiedzialnego za:

• przedłożenie projektu założeń projektu ustawy lub projektu ustawy Radzie Ministrów;
• opracowanie projektu rozporządzenia (art. 7 ust. 2 ustawy lobbingowej).

W zgłoszeniu zainteresowania pracami nad projektem założeń projektu ustawy, projektem ustawy lub projektem rozporządzenia należy zawrzeć:

• oznaczenie podmiotu zainteresowanego pracami nad projektem;
• wskazanie osób uprawnionych do reprezentowania podmiotu w pracach nad projektem;
• opis postulowanego rozwiązania prawnego, ze wskazaniem interesu będącego przedmiotem ochrony.

Tryb zgłaszania zainteresowania pracami nad projektem założeń projektu ustawy, projektem ustawy lub projektem rozporządzenia i wzór urzędowego formularza w celu zgłoszenia zainteresowania są określone w Rozporządzeniu Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 30 czerwca 2011 r. (dalej jako: „rozporządzenie”). Rozporządzenie określa:

• sposób zgłaszania i dokonywania wpisów oraz ich aktualizacji w rejestrze podmiotów wykonujących zawodową działalność lobbingową, zwanym dalej „rejestrem”, w tym wzór urzędowego formularza zgłoszenia;
• wzór zaświadczenia o wpisie do rejestru;
• wysokość opłaty za wpis do rejestru.

Rejestr podmiotów wykonujących zawodową działalność lobbingową jest prowadzony przez Ministra właściwego do spraw administracji publicznej (obecnie Minister spraw wewnętrznych i administracji). Rejestr jest jawny i zawiera następujące dane:

1)  firmę, siedzibę i adres przedsiębiorcy wykonującego zawodową działalność lobbingową albo imię, nazwisko i adres osoby fizycznej niebędącej przedsiębiorcą wykonującej zawodową działalność lobbingową;

2)  w przypadku przedsiębiorców wykonujących zawodową działalność lobbingową - numer w rejestrze przedsiębiorców w Krajowym Rejestrze Sądowym, o ile taki numer posiadają, oraz numer identyfikacji podatkowej (NIP) (art. 10 ustawy o działalności lobbingowej).

Wpis do rejestru jest dokonywany na podstawie zgłoszenia, szczegółowe wymagania dotyczące zgłoszenia znajdują się w art. 11 ustawy o działalności lobbingowej, wśród których znajduje się podanie podstawowych danych i uiszczenie odpowiedniej opłaty. Działalność lobbingowa może być wykonywana po uzyskaniu wpisu do rejestru (art. 12 ustawy o działalności lobbingowej).

Wartym odnotowania faktem jest to, że podmiot wykonujący zawodową działalność lobbingową ma prawo wykonywać tę działalność także w siedzibie urzędu obsługującego organ władzy publicznej a kierownik tego urzędu zapewnia podmiotom wpisanym do rejestru dostęp do kierowanego przez siebie urzędu w celu umożliwienia właściwego reprezentowania interesów podmiotów, na rzecz których jest wykonywana ta działalność. Natomiast zasady wykonywania działalności lobbingowej na terenie Sejmu i Senatu określają odpowiednio regulamin Sejmu i Senatu (art. 14 ustawy o działalności lobbingowej).

Z ustawy o działalności lobbingowej wynikają dwa ważne obowiązki skierowane do organów władzy publicznej. Pierwszym z nich jest obowiązek niezwłocznego udostępnienia w Biuletynie Informacji Publicznej informacji o działaniach podejmowanych wobec nich przez podmioty wykonujące zawodową działalność lobbingową, wraz ze wskazaniem oczekiwanego przez te podmioty sposobu rozstrzygnięcia, łączy się z tym uregulowanie sposobu postępowania pracowników z podmiotami wykonującymi działalność lobbingową i z podmiotami które takiej działalności nie prowadzą (art. 16 ustawy o działalności lobbingowej). Kolejnym obowiązkiem, jest obowiązek opracowania przez kierowników urzędów obsługujących organy władzy publicznej, raz w roku, informacji o działaniach podejmowanych wobec tych organów w roku poprzednim przez podmioty wykonujące zawodową działalność lobbingową.

W informacji o działaniach podejmowanych wobec organów przez podmioty wykonujące zawodową działalność lobbingową znajduje się oznaczenie:

• spraw, w których była podejmowana działalność lobbingowa;
• nazw podmiotów wykonujących działalność lobbingową;
• form podjętej zawodowej działalności lobbingowej w zakresie wsparcia lub odrzucenia proponowanych regulacji;
• wpływu podmiotu w procesie stanowienia prawa.

Jednakże, organy często nie posiadają odpowiedniej zakładki odnoszącej się do lobbingu na swojej stronie Biuletynu Informacji Publicznej, bądź nie umieszczają odpowiednich informacji w tej zakładce, dlatego często trudno jest znaleźć właściwy dokument w tej materii. W konsekwencji, gdy informacje na temat zawodowej działalności lobbingowej w procesie stanowienia prawa podejmowanej wobec danego organu nie są łatwo dostępne, wątpliwości budzi realizacja zasady jawności tej działalności lobbingowej, stanowiąca jeden z głównych celów regulacji (S. Spurek Działalność lobbingowa w procesie stanowienia prawa. Komentarz, LEX, Warszawa.).

Aby mieć dobry ogląd na skalę działalności podejmowanej przez lobbystów, warto zapoznać się ze statystykami publikowanymi na stronie http://www.sejm.gov.pl/sejm7.nsf/page.xsp/lobbing, których najnowsza wersja pochodzi z 2015. „W 2015 roku na ogólną liczbę 339 podmiotów wpisanych do rejestru prowadzonego przez ministra właściwego do spraw administracji publicznej – 27 (ok. 7,96%) deklarowało podejmowanie działań wobec Sejmu. Wśród nich 16 podmiotów to przedsiębiorcy zarejestrowani w Krajowym Rejestrze Sądowym (rejestrze przedsiębiorców) bądź posiadający numer w ewidencji działalności gospodarczej, 11 podmiotów to osoby fizyczne niebędące przedsiębiorcami. Podmiot wykonujący zawodową działalność lobbingową może działać osobiście, jak i przez osoby uprawnione do jego reprezentowania. Spośród 27 podmiotów, 7 reprezentowanych było w Sejmie przez więcej niż jedną osobę (2-6 osób), 20 podmiotów prowadziło działalność osobiście bądź delegowało tylko jednego przedstawiciela (Informacja o działaniach podejmowanych wobec Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej w 2015 roku przez podmioty wykonujące zawodową działalność lobbingową).”. Statystyki te pokazują , jak mała ilość podmiotów zadeklarowała podjęcie działań wobec Sejmu.

Podsumowując, ustawa o działalności lobbingowej wraz z wydanym do niej rozporządzeniem kompleksowo regulują kwestie związane z działalnością lobbingową, w szczególności to, kto może zostać lobbystą, jakie ułatwienia są przewidziane dla osób prowadzących działalność lobbingową i jakimi obowiązkami wynikającymi z ustawy są obciążone organy administracji publicznej.